Erdem Yücel

Günlük yaşantımızda karşılaştığımız pek çok insan gibi siyasilerimiz ve medyatik olmuş kişiler bazen öyle laf ederler ki; şaşırıp kalırsınız. Bu laf veya dozu arttırılmış esprilerin nereden nereye gittiği bazen hiç düşünülmez. Karşınızdakini kırar veya üzersiniz, telafisi de kolay kolay olmaz. Onun için bizler günlük yaşantımızda, öncelikle siyasiler konuşurken çok dikkatli olmak zorundadır. Teknoloji çok ilerledi; yıllar öncesi söylenen sözler yeri gelince arşivlerden çıkar ve insanın yüzüne vurulur,

Benim gençlik yıllarında hatırladığım Karadenizli bir mahalle bakkalı vardı; dükkânının görünür yerine “Önce duşun (!)  sonra konuş” diye bir levha asmıştı. Gerçekte bu levha anlayana çok şey ifade ediyordu Merak edip soran olursa da bu levhayı neden astığını anlatırdı: “İnsanın boğazında bir takım boğumlar vardır. Bir söz söylemeden önce her boğumdan sözünüzü geçirin, yanlışınız boğumlara takılır. Boğumlara takılmayanları söylersiniz!”  Tanrı rahmet eylesin; eğitimsiz  bir adamdı ama söylediği çok doğruydu... Kısacası herkesin ders alması gereken bir sözdü…

Tarihi bilgisi yeterli olmayanlar çoğu kez bilmeden konuşunca gafları birbirini izliyor. Örneğin Lozan’ı bilmeden konuşanlar gizli maddelerden söz ederler. Oysa Lozan’ın gizli hiçbir maddesi yoktur. Yalnızca insanların aklını karıştıran demeçler verirler. Bazıları Lozan’da adalar verildi derler. Oysa adalar Lozan yakınındaki Uşi de Osmanlı döneminde verilmiştir.  Lozan yakınınki Uşi’yi  Lozan sanırlar.

Geçmiş günlerde bazı siyasiler aynaya bak sözünü ulu orta kullanmışlardır. Yeri gelmişken biraz da aynaya bakmağa değinmek isterim:

Çoğumuz bilerek veya bilmeden aynanın karşısına geçer kendimizi seyrederiz.  Acaba içimizde ayna hakkında ne biliyoruz diye düşünenler var mı?

Türk Sanatında da önemli bir yeri olan aynaya etimoloji yönünden bakarsak; ışığı yansıtarak cisimlerin görüntüsünü veren, arkası gümüş, kalay veya alüminyumla sırlanmış cam veya parlak metal yüzeyidir.

Ayna sözcüğü argoda ve başka yerlerde de yaygın olarak kullanılmaktadır.   

“ İşler ayna, meraklanacak bir şey yok...”

 “Ayna yalan söylemez”

Denizcilikte, marangozlukta, mimaride, sanat tarihinde, optik aygıtlarda aynanın önemli bir yeri vardır.

Konuyu fazla uzatmadan bir dostum beni uyardı; siyasilerin söylediği aynaya bak sözü masonlukta çok sık kullanılır diye...

Mason ritüeline göre çıraklıktan kalfalığa yükseliş töreninde, bir takım simgelerin yeri vardır. Saygıdeğer veya muhterem üstat çırak masonlara aynaya baktırır ve sonra da şöyle derler; 

“Karşınızda kendinizi buldunuz. Kökleri içinizde olmayan bir erdem örneğini başka bir yerde bulmanıza olanak yoktur. Gerçek ve yetkin ülkü içinizdeki iyi duyguların olgunlaşmasındadır. Onu güç ve uzakta değil, kendi içinizde ve kendi çabalarınızda bulacaksınız...”

Bu sözlerle simgesel olarak insanın ne yetersiz ve ne küçük ve nede olduğundan yetkin olduğunu, kendisini büyük görmemesi, noksanlıklarını ve değerlerini olduğu gibi kavraması gerektiğini anımsatan bir sözdür.

Jean Jacques Rousseau’nun  “Öfkenizi yenmek istiyorsanız o anda aynaya bakın, halinize siz de güleceksiniz” sözünü, sırası gelmişken hatırlamak yerinde olacaktır.